Hỏi:
Làm sao để biết dê lên giống, chu kỳ lên giống, thời gian lên giống và thời điểm phối giống thích hợp cho dê?

Trả lời:
Lên giống (hay còn gọi là động dục).

- Biểu hiện động dục ở dê: Dê biếng ăn, có khi bỏ ăn, bồn chồn, nháo nhác, ngoắc đuôi, đi tiểu nhiều, kêu be be tìm đực, ve vãn, quấy rầy, nếu đang tiết sữa sẽ bị giảm hay nhảy chồm lên lưng con khác, sau đó đứng yên cho con khác nhảy lên, âm hộ sưng to, mọng đỏ, nước nhờn chảy ra... là thời điểm phối giống thích hợp nhất.

- Chu kỳ động dục của dê biến động 18-24 ngày, trung bình 19-21 ngày.

- Thời gian động dục kéo dài 1-3 ngày.

- Thời điểm phối giống thích hợp: Phối giống trước 12 giờ là quá sớm, phối giống sau 36 giờ là quá muộn, thời điểm phối giống thích hợp nhất từ 18-36 giờ kể từ khi bắt đầu động dục, khi dê cái đứng yên cho con khác nhảy lên (giai đoạn mê ì), âm hộ sưng to, mọng đỏ, nước nhờn chảy ra... Vì vậy, nên cho dê phối giống 2 lần trong ngày động dục, phát hiện động dục buổi sáng thì phối giống vào buổi chiều và ngược lại.

Ngoài việc chọn lọc, ghép đôi giao phối thích hợp, tránh đồng huyết thì việc cho dê giao phối đúng thời điểm là hết sức quan trọng. Để phát hiện động dục và xác định thời điểm phối giống thích hợp, người ta thường sử dụng đực thí tình để kiểm tra. Đực thí tình có thể được giải phẫu kéo dương vật lệch sang một bên hoặc đơn giản bao dương vật bằng một tấm vải buộc vào bụng. Đồng thời phải có sổ sách theo dõi phối giống để ghi chép ngày phối, kết quả phối giống và dự định ngày đẻ để đỡ đẻ cho dê...

Dê cái thường động dục 5-6 tháng tuổi, nhưng thường sau 8-9 tháng tuổi, trọng lượng đạt trên 60% trọng lượng trưởng thành và bỏ qua 1-2 lần động dục đầu tiên mới cho phối giống. Đối với dê Bách Thảo hậu bị thường sau 8-9 tháng tuổi, khối lượng đạt trên 19-20 kg mới cho phối giống. Dê cái đang sinh sản, thời gian mang thai trung bình 145-150 ngày là đẻ. Sau khi đẻ khoảng 1 tháng là dê động dục trở lại, nhưng không nên phối giống sớm, chỉ nên phối giống lại sau khi đẻ 1,5-2 tháng, khi mà cơ quan sinh dục đã hoàn toàn hồi phục. Nếu bị sót nhau, viêm nhiễm đường sinh dục... thì phải chờ đến chu kỳ sau, sau khi đã điều trị khỏi bệnh.

Dê đực giống, sau 3 tháng phải nuôi tách riêng và chỉ cho giao phối khi đủ 11-12 tháng và đạt được trọng lượng qui định của giống. Đối với dê Bách Thảo thường sau 11-12 tháng tuổi, khối lượng đạt trên 35 kg mới cho phối giống; tuyệt đối không nhốt dê đực giống trong đàn dê có chửa và dê vắt sữa, vừa tạo thêm tính hăng, vừa tránh mùi hôi của đực giống hấp thụ vào sữa và dê cái ít bị sẩy thai...; phối giống tự nhiên thì tỷ lệ đực/cái thích hợp thường là 1/20-30; khi khả năng phối giống đậu thai đạt dưới 60% và trên 6 năm thì nên loại thải đực giống. Tuyệt đối không cho dê đực phối giống với dê cái có quan hệ là anh chị em ruột hoặc con cháu của dê đực giống đó...

Nguồn tin: NNVN