Hiện nay bà con nông dân nhiều địa phương đã chọn nuôi bò cái đẻ để nâng cao mức thu nhập. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người chưa nắm rõ quy trình, biện pháp khám thai cho bò nhằm rút ngắn khoảng cách giữa hai lứa đẻ và nâng cao hiệu quả kinh tế của bò nuôi. Dưới đây xin giới thiệu một số phương pháp khám thai cho bò để bà con tham khảo.

Kiểm tra theo dõi bằng nhận dạng

- Dựa vào ngày phối giống (bỏ nọc) hay ngày dẫn tinh (phối tinh), sau 21 ngày là đến chu kì tiếp theo mà bò không lên giống thì có thể bò đã mang thai.

- Hình dáng bụng con bò to hay nhỏ (chú ý vùng bụng dưới bên trái).

- Thai bò có động đậy hay không (để xác định bò có thai hay chưa).

- Thay đổi của bầu vú (bầu vú càng phát triển lớn khi bò có chửa, càng gần đẻ càng lớn).

- Cơ xương chân sụt xuống dần (biểu hiện thai lớn gần đến ngày đẻ).

Ngoài ra bà con còn có thể phát hiện được bò chửa khi thấy dưới bụng bò nổi 2 sợi gân (2 sợi roi cày).

Đối với phương pháp này chỉ giúp xác định là bò đã mang thai hay chưa mang thai, khó xác định bò đã mang thai bao nhiêu tháng, nhất là vào 3 tháng đầu.

Kiểm tra bằng trực tràng
Bà con làm chuồng ép. Đưa bò vào rồi gác cây ngang 2 chân sau để bò không đá vào người. Sau đó, dùng tay (phải đeo găng tay nilon loại có 5 ngón tay, dài đến nách) bắt móc phân bò ra hết ở phần trực tràng thì đụng vào phần tử cung để nhận biết được như sau:

Thai một tháng: Tử cung không có biến đổi lớn so với không chửa, chỉ phân biệt ở sừng tử cung có thai to hơn một ít và có cảm giác sóng động như sờ vào một trứng gà non.

Thai hai tháng: Rãnh tử cung không rõ như trước, sừng tử cung có chửa và không chửa khác nhau rõ hơn (sừng tử cung bên có chửa lớn gần gấp đôi bên không chửa, thành mỏng và sóng động).

Thai ba tháng: Rãnh tử cung không còn, sừng tử cung bên có thai lớn gấp ba bên không có thai, có hiện tượng sóng động (sờ kỹ có thể phát hiện tấy hạt đậu nhỏ), vị trí của sừng tử cung đã rơi vào khoang bụng.

Thai bốn tháng. Toàn bộ sừng tử cung nằm trong khoang bụng, cổ tử cung nằm ở bờ khoang bụng giáp với xương chậu, các hạt đậu to như hạt mít. Nếu đưa tay sâu xuống khoang bụng thì thấy toàn bộ thai và tử cung to như một qủa bưởi lớn (lúc bấy giờ đã có 3 lít nước ối), kiểm tra thấy động mạch giữa tử cung đập hơn bình thường.

Thai năm tháng: Toàn bộ tử cung nằm trong khoang bụng, cả cổ tử cung rơi thấp xuống dưới một tí, các hạt to như trứng bồ câu. Động mạch giữa tử cung đập rất rõ.

Thai sáu tháng: Sờ thấy thai lớn, toàn bộ tử cung xuống dưới khoang bụng; nếu không kiểm tra kỹ có thể nhầm là bò không chửa vì ruột già của bò che thai đi. Các hạt đậu rất rõ và lớn. Động mạch giữa tử cung to và đập mạnh.

Thai bảy tháng: Tử cung đã nhô lên, có thể sờ thấy thai dễ hơn, thai cử động nhiều, các hạt đậu to và dễ sờ.

Thai tám tháng: Cổ tử cung đã về vị trí khoang chậu, rất dễ sờ thấy thai, các hạt đậu to như trứng gà so. Động mạch giữa tử cung to hơn và đập rất mạnh.

Thai chín tháng: Bộ phận trước của thai đã ra bờ khoang chậu, sờ vào có thể thấy thai một cách dễ dàng.

Một số lưu ý. Chỉ được sờ mà không được nắn, bóp mạnh dễ gây chết thai. Trước hai tháng không được khám thai qua trực tràng. Không được gây chảy máu trực tràng.

Ngoài những phương pháp trên, còn có kỹ thuật khám thai trong phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, đây là phương pháp chỉ sử dụng cho các nhà khoa học.

Kỹ sư. Hồ Song Nho (Trung tâm Khuyến nông Bến Tre)