Sâu tơ (Plutella xylostella) gây hại nghiêm trọng vùng ôn đới và nhiệt đới. Mật độ sâu tơ tỷ lệnghịch với mưa. Vòng đời sâu tơ ngắn chỉ 12 – 15 ngày, sinh sản cao, tính kháng thuốc nhanh. Thiệt hại hằng năm do sâu tơ gây ra khoảng 30 – 50% năng suất, chi phí phòng trừ chiếm 20 – 40% tổng chi phí đầu tư - nhất là trên bắp cải. Cứ 1.000m2 rau cải ngoại thành TPHCM 10 năm trước, nông dân tốn gần 2 triệu đồng.

TPHCM và nhiều tỉnh thành khác đang quan tâm xây dựng vùng rau sạch, an toàn (hạn chế tối đa dư lượng thuốc trừ sâu, NO3, kim loại nặng). Năm nay, nắng kéo dài, độ ẩm cao,... sâu tơ phá hại cải bắp, cải bông và nguy cơ nhất là các vùng trồng rau cao nguyên, ngoại thành TPHCM và các tỉnh ĐBSCL. Chúng tôi đem nỗi lo sâu tơ phá hoại rau họ thậptự đến Nam.

* Thưa Thạc sĩ, dường như thạc sĩ chú ý chiến lược quản lý mật độ sâu tơ ở mức thấp chấp nhận được hơn là “tiêu diệt sạch”. Thạc sĩ có thể nói đôi điều?

- Thạc sĩ Dương Thành Tài: Từ nhiều năm nay, bà con mình sử dụng thuốc hoá học ở vùng chuyên canh rau họ thập chữ, tồn tại dư lượng thuốc hại sức khoẻ, sâu tơ kháng thuốc mạnh, việc tái phát sâu cao, có khi hơn cả trước khi diệt sâu... khiến cho các thuốc hoá học không hấp dẫn.

Năm nay, trời nắng kéo dài, sâu tơ phát triển (năm 1980, Đài Loan hạn hán, sâu phát triển quanh năm). Tại Việt Nam, năm 1994, chúng tôi cùng KS.Nguyễn Quí Hùng có nghiên cứu cho thấy, mật độ sâu tơ trên ruộng cải ngay sau khi dứt mưa ít hơn so tháng 1-tháng 2 năm sau (16 sâu/cây so với 45 sâu/cây). Vì vậy, chúng tôi tìm cách mới.

* Cách mới có gì đặc biệt, thưa Thạc sĩ?

- Trước mắt chúng chú ý tôi tìm giống kháng sâu tơ và tìm biện pháp canh tác phòng trừ sâu tơ.

Người Mỹ, tại trại thí nghiệm nông nghiệp New York, TS.EcKendore phát hiện ra giống cải bông PI234599 kháng sâu tơ, sau đó là giống cải bông muộn lá xanh đậm láng cũng kháng được sâu Lepidoptera, rồi sau đó là giống cải bắp tím kháng sâu tơ; một số bắp cải xanh như market Prize Storage Green cũng bị sâu tơ hại cấp trung bình.

Theo dõi kết quả ban đầu của họ, năm 1990, chúng tôi hiểu: hầu hết các cá thể cải xanh-đen-láng đều kháng sâu nhờ lớp sáp bề mặt lá cải, tinh thể sáp có dạng hình cầu, khác với tinh thể sáp hình que ở cải xanh bình thường không kháng được sâu. Và các nhà khoa học Mỹ tại trại New York sau đó tìm những dòng cải kháng tốt như NY2518, NY8329, NY3891... Nói như thế, vì từ thành công của các nhà khoa học thế giới, chúng tôi nghiên cứu tiếp theo các biện pháp canh tác của họ, từ châu Mỹ (Honduras) sang châu Á (Đài Loan). Nhờ đó, có lúc Viện Khoa học kỹ thuật miền Nam đưa ra hai loại bẫy: bẫy dính vàng và bẫy cây trồng.

* Th.S vui lòng cho biết hiệu quả của biện pháp này?

- Bẫy dính vàng làm bằng bảng nhựa Vinyl Choride hiệu quả hơn bẫy đèn và bậy pheromone. Đây là mô hình qua nghiên cứu của hai nhà khoa học Thái: TS.Sivapragasam và Saito. Sau này ông Saito làm bẫy hình trụ có phết lớp chất dính Hexane đặt cánh tán lá 10-30cm. Cứ 48m2 đặt 3 bẫy dính 106 con (trung bình) 1 bẫy. Thập niên 90 Thái Lan thành công lớn. Còn bẫy cây trồng là cách trồng xen cải bắp với cây trồng khác có sức hấp dẫn mạnh với sâu tơ hay bắp cải thí dụ vài hàng bắp cải mù tạt (Ấn Độ) với 15 hàng cải bắp... rồi dùng thuốc Dichlovros 0,1% phun sâu tơ trên bắp cải mù tạt... năng suất cải bắp rất cao. Sâu tơ chỉ 1,4 con/cây so với ngoại thành TPHCM 40-50 con/cây!

Ngoài ra, có thể trồng cải bắp với cây có tính xua đuổi sâu tơ như tỏi, kiều mạch, cây rum và cà chua... Có thời, chúng tôi trồng 4 hàng cải bắp với 2 hàng cà chua (cà chua được trồng trước cải bắp 30 ngày) trên vùng Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi, mật độ sâu tơ giảm rõ rệt (80/105 – 134/187= thử nghiệm và đối chứng).

Theo KHPT