Những điều cần chú ý khi sử dụng hóa chất nuôi tôm sú
Theo TS Lý Thị Thanh Loan, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 2, hiện
nay có 4 phương pháp sử dụng thuốc để áp dụng trong nuôi trồng tùy theo từng
loại hình sản xuất, nhưng người nuôi chưa phân biệt rõ do thiếu hiểu biết hoặc
vì quá lo lắng nên vội vã lạm dụng.
1. Phương pháp tắm: Dùng thuốc với nồng độ tương đối cao cho
động vật thủy sản theo thời gian quy định (tương ứng với nồng độ thuốc cho
phép). Lưu ý rằng cách này chỉ áp dụng trong các trại giống hoặc môi trường nuôi
có diện tích nhỏ.
2. Phương pháp ngâm: Thuốc được sử dụng với nồng độ thấp và
thời gian kéo dài, áp dụng cho các đầm ao có diện tích lớn. Để giảm lượng hóa
chất sử dụng cần hạ thấp mực nước trong ao nuôi, đồng thời phải chuẩn bị một
lượng nước sạch để chủ động cấp vào ao đề phòng khi có sự cố xảy ra.
3. Phương pháp uống: Dùng thuốc hoặc các chế phẩm trộn vào thức
ăn, cách này thường kém hiệu quả đối với một số bệnh vì khi đối tượng nuôi bị
bệnh khả năng hoạt động sẽ kém, đôi khi bỏ ăn nên hiệu quả không cao. Do vậy khi
áp dụng cần bổ sung thêm dầu gan mực, dầu thực vật bao bên ngoài viên thức ăn để
hạn chế thuốc, hóa chất bị mất đi do hòa tan trong môi trường nuôi.
4. Phương pháp tiêm: Dùng thuốc tiêm trực tiếp vào cơ thể động
vật thủy sản, nhưng chỉ áp dụng cho loài quý hiếm hoặc đối tượng nuôi có giá trị
kinh tế cao.
Về các loại thuốc, hóa chất trong danh mục sử dụng nuôi trồng
gồm có 10 loại sau:
1/ Vôi (CaCO3, CaO) là tác nhân chính dùng xử lý đất và nước ao
nuôi cũng được xem như chất diệt tạp và khử trùng trước khi thả giống, ngoài ra
còn có tác dụng giảm độ chua (axid) trong đất, tăng kiềm, hòa tan các chất hữu
cơ, kích thích tảo phát triển.
2/ Chlorine có 2 dạng là Calci hypochloride và Natri
hypochloride là hợp chất oxy hóa mạnh, có tính độc với tất cả các sinh vật dùng
khử trùng nước, ao nuôi, bể ương dụng cụ. Chlorine có thể diệt tất cả các vi
khuẩn, virút, tảo, phiêu sinh động vật trong nước. Với hàm lượng Chlorine 60%,
có thể dùng từ 50-100ppm để khử trùng đáy ao và 20-30ppm để khử trùng nước ao.
Trong ao có tôm thì hàm lượng dùng từ 0,08-0,10ppm.
3/ Formaldehyde (Formalin, Formol) sử dụng như chất khử trùng
trong trại giống và ngoài ao nuôi, diệt nấm, vi khuẩn, ngoại ký sinh trùng trên
tôm, cá. Lượng dùng từ 10-25ppm khi bệnh bùng nổ nhưng phải có sẵn nước để thay
để tăng cường ôxy trong ao. Khi sử dụng trong ao nuôi thì ngưng cho tôm cá ăn và
sau 24 giờ phải thay nước. Trong trại giống có thể dùng từ 200-300ppm từ 30 giây
đến 1 phút để phòng bệnh MBV trên ấu trùng tôm sú.
4/ Benzalkonium Chlorine (BKC) cũng là chất độc đối với vi
khuẩn, vi rút, nấm…hiệu quả nhanh hơn Formaldehyde. Liều dùng khi cải tạo ao
3-5ppm ở mực nước 10-30cm và để kiểm soát mầm bệnh từ 0,3-1,0ppm ở mực nước
1m.
5/ Iodine cũng tương tự như Chlorine là chất ôxy hóa mạnh để
diệt sinh vật, vi rút.
6/ Thuốc tím (KMnO4) là chất có khả năng ôxy hóa chất hữu cơ,
vô cơ và diệt khuẩn được sử dụng với nồng độ 1-2ppm có tác dụng tăng DO, giảm
chất hữu cơ trong ao.
7/ Rotenol, Saponin được chiết từ rễ dây thuốc cá (Rotenol) và
có nhiều trong bã hạt trà (Saponin) là chất độc với cá nhưng không với loài giáp
xác. Được dùng để diệt cá tạp trong ao tôm hoặc ức chế hô hấp của cá, ngoài ra
còn có thể xử lý bệnh mảng bám trên tôm.
8/ Nhóm chế phẩm sinh học (Probiotic) và men vi sinh, trong đó
nhóm 1 dùng xử lý ao nuôi hoặc bổ sung vào thức ăn, tuy nhiên hiện nay hiệu quả
chưa có tính thuyết phục. Còn nhóm 2 giúp các men phân hủy chất hữu cơ có nguồn
gốc từ đạm, béo, đường, xơ giúp phân hủy chất thải trong ao nuôi.
9/ Vitamin C giúp tăng cường trao đổi chất và tăng sức đề kháng
chống các bệnh nhiễm khuẩn, giảm strees do các biến động môi trường.
10/ Sắc tố Carotenoid giúp tạo màu sắc cho thức ăn thủy sản, có
trong thịt và vỏ tôm do cá, tôm không tự tổng hợp được sắc tố mà tùy thuộc vào
lượng carotenoid trong thức ăn.
Một số lưu ý
khi sử dụng thuốc kháng sinh trong thủy sản
Khi sử dụng kháng sinh cho các đối tượng thủy sản nuôi dùng làm
thực phẩm phải thận trọng, chính xác và phải tuân theo những nguyên tắc dưới
đây:
- Thật hạn chế khi sử dụng thuốc kháng sinh trong phòng trị
bệnh thủy sản để tránh ảnh hưởng đến người tiêu thụ sản phẩm và thuốc sử dụng
phải được luật pháp của các nước cho phép sử dụng.
- Chọn lựa và sử dụng đúng loại thuốc kháng sinh: kháng sinh sử
dụng phải nằm trong danh mục cho phép sử dụng. Tránh sử dụng những kháng sinh
được dùng điều trị bệnh cho người để hạn chế hiện tượng vi khuẩn kháng thuốc.
Nếu sử dụng những kháng sinh này thì dư lượng (MRL) không được phép hiện diện
trong sản phẩm .
Nguồn
NNVN |