Nguồn nước tưới, các loại thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích tăng trưởng... được sử dụng tại một vài làng truyền thống trồng rau ở Hà Nội, đã cho ra thành phẩm là những ngọn rau cần ngon nõn nà, nhưng chính người trồng rau lại không dám ăn.

Tuần giữa tháng 3, đến thôn Bằng B, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai (trước thuộc huyện Thanh Trì), anh Hùng, một người trồng rau, cho biết: "Muốn đảm bảo chất lượng rau thì tốt nhất là phải đặt hàng, chứ không thì nhà nào cũng phun thuốc hết". Thuốc ở đây là bao gồm cả thuốc bảo vệ thực vật và thuốc kích thích tăng trưởng nhập lậu hoặc không đúng quy định.

Chị Hạnh, với đôi quang gánh cắt rau còn trên vai, nói thẳng: "Lúc sâu tăm tắp đã ăn lá cải mà dùng thuốc sâu bình thường thì 3 ngày sau, cả ruộng trụi hết, có mà chết đói. Còn đã trồng rau, ai nói không dùng thuốc thì có mà bốc phét".

Khi đặt vấn đề có thể chứng minh rau sạch hay không, chị Huệ Th., một đầu nậu rau ở làng Bằng B, một mực khẳng định: "Dễ ợt, ra xã thì lấy được ngay chứng nhận". Đến lúc vặn vẹo là chị đâu có trồng rau mà xin được, thì chị vẫn nài: "Em cứ bàn bạc xem mua số lượng bao nhiêu, còn lại chị lo".

Chị Huệ Th. cũng cho biết: "Cách đây chỉ mỗi con sông, nhưng mấy làng bên Tam Hiệp, người ta lúc cắt rau bán phải đeo găng tay, nếu không sẽ bị mủn hết móng".

Cách nhau chưa đầy 1 km, tại thôn Vĩnh Ninh, xã Vĩnh Quỳnh của huyện Thanh Trì, Phó chủ tịch xã Vĩnh Quỳnh Nguyễn Thị Thu Hồng cho biết: "Trong số 50 ha trồng rau của xã Vĩnh Quỳnh, thì có khoảng 20 ha trồng rau cần. Rau cần được phân phối đi khắp nơi: Chợ Văn Điển, Bắc Qua, đến các tỉnh phía Bắc (Hải Phòng, Quảng Ninh), thậm chí được đóng hàng đi tận Đức, Nga. Rau cần "màu" trắng thì bán đi xa, chỉ rau xanh, già thì người làng ăn".

Không cần chị phải giải thích, cũng có thể hiểu rau cần "trắng" là rau nõn nà, trắng muốt sau khi phun các loại thuốc kích thích tăng trưởng; còn cần "xanh" là loại ít được "chăm sóc" hơn. Rồi chị tâm sự: "Con gái tôi đang học lớp 3, theo lời bà dặn, nó ra chợ nếu không tìm được người bán hàng quen, rau già và sâu thì không bao giờ mua. Thà ăn cơm không với nước mắm còn hơn".

Cách xã Vĩnh Quỳnh chỉ 2 km, cũng không tìm được cửa hàng và những loại thuốc đặc chủng cho rau mà tất cả những người nông dân đều nói đến. Hoá ra đó lại là một cửa hàng trong dãy kiốt của Trung tâm Giới thiệu giống cây trồng (thuộc Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Việt Nam).

Chị bán hàng hỏi kỹ mua bón cho rau gì, rồi hướng dẫn rất cụ thể, vì bao bì toàn tiếng Trung Quốc: "Tăng phọt thì cắt đến đâu, phun đến đấy, nhưng từ lúc phun đến cắt xong chỉ... 3 ngày thôi, chứ lâu hơn, rau bị đỏ. Nếu chưa bón phân gì khác, thì dùng phối hợp cả "béo lá" nữa".

Theo một nghiên cứu do Viện Nghiên cứu và Phát triển bền vững thực hiện tại thôn Bằng B, nghiên cứu về tác động của nước tưới là nước sông Tô Lịch tới chất lượng rau thì 100% diện tích rau của xã Hoàng Liệt, và Vĩnh Quỳnh đều do con sông nước thải của TP Hà Nội này cung cấp.

Chị Phạm Thị Tố Oanh, cán bộ Vụ Kế hoạch đào tạo, liên minh hợp tác xã VN, thành viên nhóm nghiên cứu, cho biết, nước sông Tô Lịch tưới rau cho toàn bộ khu vực trồng rau này là điểm cuối nhận nước thải của các nhà máy dệt nhuộm, sản xuất pin, ắc quy. Từ năm 1990 - 1998 đến nay, nước bắt đầu có mùi thối, ô nhiễm nặng. Các mẫu rau mùng tơi, cải xanh, muống cạn, ngải cứu, muống nước cho thấy: "Việc sử dụng nước thải đô thị để tưới rau đã gây tích luỹ kim loại nặng trong các sản phẩm rau trồng. Hàm lượng chì (Pb) cao hơn tiêu chuẩn cho phép của Tổ chức Y tế thế giới 37,97 - 49,22 lần; đồng (Cu) cao hơn 2,06 - 5,94 lần; cadimi (Cd) cao hơn 1,67 - 19,33 lần... Mặc dù hàm lượng các kim loại nặng trong nước tưới chưa vượt quá tiêu chuẩn cho phép, nhưng hàm lượng các kim loại này trong rau trồng đã vượt rất nhiều lần. Đây là bằng chứng cho thấy tác động tích luỹ của các kim loại từ nước tưới vào sản phẩm rau trồng tại đây.

Theo Cục Bảo vệ thực vật, số mẫu rau, quả tươi được kiểm tra ở Hà Nội có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật chiếm 30-60%; số mẫu có dư lượng vượt quá tối đa cho phép khoảng 4-16%. Mẫu rau có hàm lượng asen quá quy định chiếm 22-33%, 100% mẫu đậu đỗ có hàm lượng NO3 quá giới hạn tối đa.

Nguồn:VNexpress-bannhanong.vietnetnam.net (23/3/2006)