Nghề nuôi thủy sản ở ĐBSCL, cả vùng ngọt lẫn vùng mặn lợ đều đang phải đối mặt với nhiều vấn đề môi trường ngày càng bức xúc. Tình trạng tôm, cá chết như thời gian qua là một thực trạng đáng báo động.

Trước tiên là vấn đề nguồn nước bị ô nhiễm từ nước thải. Ở nhiều nơi, nước thải sinh hoạt từ các chợ, điểm dân cư, từ nguồn nuôi tôm, cá dạng công nghiệp, trong sản xuất kinh doanh tôm, cá giống, thu mua chế biến thủy sản, chế biến thực phẩm, dịch vụ, giao thông vận tải và nước cải tạo ao đầm vụ trước... tất cả gần như chưa qua xử lý gì và được thải trực tiếp ra sông, kinh, rạch. Rồi người dân nuôi lại tiếp tục lấy nước sông, kinh, rạch vào cũng không lắng lọc, xử lý trước khi thả giống, làm cho mầm bệnh cứ mãi lưu tồn, lan truyền không dứt được. Các nguồn nước hiện nay không chỉ chứa mầm bệnh cho tôm cá mà còn có cả dư lượng thuốc trừ sâu, kháng sinh trừ bệnh, hóa chất xử lý môi trường… rất bất lợi cho thủy sinh vật và tôm, cá nuôi. Đây là vấn đề bức xúc, cần phải được cả cộng đồng cùng quan tâm và kiên quyết xử lý thì mới có kết quả tốt.

Một vấn đề khác đáng quan tâm là sự phát sinh độc hại từ các yếu tố lý, hóa học, đất, nước… do tác động của con người. Các vùng đất đã chuyển đổi để nuôi tôm, cá phần lớn đều thuộc loại phèn nhẹ đến nặng, tầng sinh phèn thường ở nông nên trong quá trình cải tạo, kiến thiết ao, ruộng nuôi, do vô tình hoặc cố ý mà nông dân đã tạo nên những xáo trộn nguy hiểm, đã đào sâu và đưa tầng sinh phèn lên bề mặt, tạo điều kiện cho nó tiếp xúc với không khí trở thành phèn hoạt động, làm cho hàm lượng sắt, nhôm hoạt động tăng cao; các loại khí độc H2S, NH3… do xác bã thực vật, rong tảo bị phân hủy trong quá trình nuôi cũng phát triển gây độc hại cho các loài thủy sản.

Với lực lượng máy khoan đất, bơm bùn hùng hậu mà con số đã lên đến hàng ngàn chiếc mỗi huyện như hiện nay và trong tình trạng bơm đổ trực tiếp ra sông, kinh, rạch thì chỉ riêng nước bùn thôi cũng đủ làm cho mọi loài thủy sản khốn khổ chứ không riêng gì con tôm, con cá. Nếu các địa phương không chấn chỉnh, kiểm soát nơi đổ bùn sao cho có chỗ có nơi, không xử lý tốt những vi phạm thì hậu quả sẽ rất lớn: Các lòng sông, kinh rạch, sẽ bị bồi lắng cạn nhanh, nước bùn sẽ tiếp tục gây bất lợi cho đời sống và nuôi trồng thủy sản. Vì thế cần có những quy định chặt chẽ và biện pháp chế tài nghiêm khắc cho vấn đề này thì mới mong cải thiện được tình hình.

Một vấn đề rất nguy hiểm khác là tình trạng nông dân lạm dụng nông dược, thuốc kháng sinh, hóa chất, phân bón... trong quá trình nuôi dẫn đến ô nhiễm các nguồn nước trong ao đầm, rồi sau đó bơm ra làm ô nhiễm lan tỏa cho sông rạch, tồn lưu trên sản phẩm... Hiện nay vấn đề này vẫn còn nan giải đối với việc quản lý môi trường nuôi trồng thủy sản ở nhiễu nơi. Vì thế, việc tăng cường giáo dục, tập huấn nâng cao nhận thức, hướng dẫn kỹ thuật cho người nuôi và người kinh doanh dịch vụ. Song song đó, công tác giám sát kiểm tra, xử lý vi phạm trong kinh doanh dịch vụ cần phải được tiến hành thường xuyên, triệt để và nghiêm khắc hơn nữa.

Trong quy hoạch và chuyển đổi vừa qua có những vùng không phù hợp cho con tôm như đất quá gò, đất không giữ được nước, quá nhiễm phèn khó cải tạo, phát triển nuôi bè, nuôi ao... quá sức tải của nguồn nước. Thế nhưng, nông dân cố cải tạo một cách gò ép để mong nuôi được con tôm, con cá đã tác động mạnh mẽ vào các yếu tố đất, nước, làm cho môi trường bị biến đổi theo xu thế bất lợi như tăng độ mặn, tăng nhiệt độ, pH cục bộ hoặc trên phạm vi cả vùng, góp phần gây nên hiện tượng tôm, cá chết trên diện rộng. Vấn đề này rất cần được cơ quan chức năng, các nhà khoa học rà soát, nghiên cứu đánh giá và đề ra giải pháp khắc phục sớm để nông dân an tâm đầu tư, ổn định sản xuất hoặc nuôi tôm, cá hoặc trồng lúa màu, cây công nghiệp…

Đã đến lúc các địa phương cần hợp tác qui hoạch lại vùng nuôi, qui mô và đối tượng nuôi sao cho vừa phải, phù hợp với khả năng chịu đựng của các yếu tố môi trường. Còn cơ quan quản lý môi trường và các địa phương cần nghiêm khắc xử lý các cơ sở, cá nhân gây ra ô nhiễm nguồn nước; tổ chức quan trắc thật tốt nhằm đánh giá kịp thời các yếu tố môi trường để thông báo cho nhân dân và tham mưu cho lãnh đạo. Cần tăng cường công tác, tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức cho toàn dân cùng tham gia bảo vệ tốt môi trường nước nuôi trồng thủy sản. Đây là vấn đề sống còn và là yếu tố nhằm đảm bảo cần cho sự phát triển của toàn vùng trên bước đường chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

bannhanong.vietnetnam.net (19/4/2006)
(Nguồn:CTOl)